Hưu bổng cá nhân thường được gọi là Super là số tiền được để dành và tiết kiệm lại khi quí vị còn đi làm.
Hệ thống hưu bổng của Úc trông giống như việc tài trợ khi về hưu tại các nước Tây Âu. Tuy nhiên, một khác biệt quan trọng là việc đóng góp không trả từ công quỹ, mà do gần 200 công ty bảo hiểm tư nhân và các quỹ hưu bổng khác.
Bài viết cung cấp các thông tin cơ bản về quỹ hưu trí (superannuation) tại Úc, cách quản lý quỹ này, cách gom các tài khoản vào 1 quỹ duy nhất, cách đầu tư quỹ và claim tài khoản khi bạn đủ điều kiện claim.
Các bạn có công việc ở các công ty Úc chắc không lạ gì superannuation vì ngay khi các bạn mới bắt đầu công việc employer đã đưa cho bạn 1 form để bạn khai (Superannuation Standard choice form). Một số bạn không để ý đến tờ giấy này thì một thời gian sau sẽ thấy một hãng super nào đó gửi giấy tờ membership về. Vậy superannuation là gì và bạn hưởng lợi gì từ quỹ này?
Super là gì?
Trước tiên superannuation là một khoản BẮT BUỘC chủ lao động (employers) phải trả cho nhân viên khi ký hợp đồng lao động dưới bất cứ hình thức nào (casual, full time hay part time), trừ khi bạn nhận lương dưới hình thức contractor thông qua ABN cá nhân. Theo quy định pháp luật hiện thời của Úc, super tối thiểu là 9.5% lương, nghĩa là 1 tuần bạn được trả lương 1000AUD thì ít nhất bạn sẽ được chủ lao động nộp 9.5% * 1000 = 95AUD vào quỹ super. Mức lương minimum bạn nhận để được trả super là 450AUD/tháng. Có một số công ty để chiêu mộ nhân tài có thể trả mức super cao hơn, nhiều khi lên đến gần 20% lương để thu hút người giỏi về làm cho công ty (được tính trong package lương).
Quỹ Super của mỗi người cũng giống như một tài khoản ngân hàng mang tên người đó, và số tiền mà bạn được nhận trong quỹ này không hề nhỏ. Đến một thời điểm nào đó bạn sẽ được rút quỹ này ra đổi thành tiền mặt để tiêu (xem phần dưới đây) nên các bạn cần phải có chiến lược quản lý quỹ này tốt nhất để hưởng được lợi ích cao nhất từ quỹ này.
Vậy quản lý tài khoản superannuation này như thế nào?
Có một số lưu ý quan trọng để các bạn quản lý tài khoản superannuation này như sau:
Trước tiên, mọi quỹ super hầu hết đều thu phí quản lý quỹ tính theo tuần, tuỳ theo từng quỹ ít hay nhiều, nên cách tốt nhất là các bạn chỉ nên có 1 tài khoản super thôi vì 1 quỹ sẽ giúp các bạn tiết kiệm tiền quản lý (management fees). Vì vậy các bạn nên gom các tài khoản super vào 1 công ty duy nhất bằng cách mỗi khi bắt đầu một công việc mới thì điền trước cái form trên (Superannuation standard choice form) , đưa cho chủ lao động để họ nộp super của bạn vào đó.
Nếu bạn không nộp thì chủ lao động sẽ tự động tạo tài khoản super mới cho bạn tại 1 quỹ mà họ quen biết, và nếu quỹ đó không phải quỹ của bạn thì tự dung bạn có 2-3 thậm chí 4-5 tài khoản super ở các công ty khác nhau tăng theo mỗi lần bạn nhảy việc. Mỗi quỹ này số lượng tiền bạn không có nhiều lắm, và nếu bạn cứ để như vậy khả năng cao là sau một thời gian nhìn lại sẽ thấy họ trừ hết sạch tiền trong tài khoản cho khoản phí quản lý quỹ và các loại phí khác mà mình sẽ nói dưới đây. Hiện giờ các công ty super khá là hiện đại, cho phép bạn quản lý quỹ online, khi bạn log in có thể thấy hiện giờ bạn có bao nhiêu tiền trong tài khoản super, các chi phí như thế nào, vvv.
Thứ hai, nếu các bạn hiện thời đang có nhiều tài khoản super ở các công ty khác nhau thì có thể gom vào một quỹ (rollover) bằng cách điền form này và gửi đến các quỹ super hiện thời. Khi nhận được form trên, quỹ super sẽ đóng tài khoản của bạn và chuyển toàn bộ số tiền có trong đó vào tài khoản ở 1 quỹ mà bạn chỉ định. Chỉ nên để 1 tài khoản duy nhất ở công ty quản lý quỹ mà bạn hài lòng, và chuyển hết mọi tài khoản khác vào quỹ này.
Thứ ba, có thể bạn có tài khoản super mà bạn đã quên mất (gọi là lost super) do bỏ công việc đó từ lâu lắm rồi và không giữ các giấy tờ về tài khoản super, hoặc quên mất member number, vvv vậy thì bạn vào https://www.ato.gov.au/Forms/Searching-for-lost-super/ điền form và ATO sẽ cho bạn biết bạn hiện thời còn tồn tại quỹ super ở các hãng nào, mỗi quỹ là bao nhiêu. Người dân Úc mất có hàng triệu đô la trong các tài khoản super vô chủ như này, và hiện giờ các tài khoản vô chủ này sẽ đều được đưa về cho ATO quản lý.
Thứ tư, và rất quan trọng là, khi bạn gia nhập vào 1 quỹ super nào đó, họ sẽ tự động subscribe cho bạn một loạt dịch vụ mà bạn không hề biết đến (khi nào thấy bị trừ rất nhiều tiền trong tài khoản super mới biết là mình bị sử dụng dịch vụ đó) ví dụ như bảo hiểm tàn tật, bảo hiểm khi chết, bảo hiểm mất việc, bảo hiểm y tế, vvv các thể loại.
Các dịch vụ này không hề rẻ, và bị trừ tiền tính theo từng tuần, nhiều khi lên đến cả trăm đô la. Nếu bạn cảm thấy mình không cần đến các dịch vụ này thì tốt nhất là gửi thư yêu cầu cắt các loại bảo hiểm này càng sớm càng tốt (tốt nhất là ngay khi gia nhập quỹ). Nếu bạn không có ý kiến gì (phải bằng văn bản) thì quỹ super sẽ coi như bạn đồng ý tham gia và hàng tuần trừ tiền cho các loại bảo hiểm trên từ tiền trong tài khoản super của bạn.
Đầu tư quỹ super như thế nào?
Super là một khoản không nhỏ, và bạn không có quyền rút ra tiêu khi chưa về hưu, nhưng bạn có khả năng sử dụng quỹ này để đầu tư, hoặc làm một số công việc với quỹ này. Với kiến thức về tài chính, bạn có thể lựa chọn đầu tư vào cổ phần khi biết cổ phần sẽ lên giá, có thể lựa chọn giữ tiền mặt khi biết cổ phần xuống giá, vvv. Để biết rõ hơn nên làm gì để tăng quỹ super lên cao nhất có thể được, bạn cần nói chuyện với financial advisor. Nếu bạn không quan tâm thì có thể cứ giữ tiền mặt hàng năm hưởng lãi theo ngân hàng và đợi đến khi được rút ra.
Một số người đi làm full time lương cao có thể tự nguyện nộp 1 phần lương vào quỹ super để giảm thuế thu nhập cá nhân (ví dụ lương 80.000AUD/năm, có thể tự nguyện nộp vào quỹ này 20.000 để không bị đóng thuế thu nhập cá nhân cho 20.000AUD kia – gọi là self-contribution).
Chính phủ Úc còn khuyến khích người dân tự nộp super cho mình bằng cách đưa ra chính sách gọi là co-contribution. Nếu bạn là người thu nhập trung bình thấp (49,488/year), và bạn tự nguyện nộp thêm tiền vào quỹ super cho mình (ngoài khoản employer bắt buộc nộp cho bạn) thì chính phủ sẽ nộp thêm tiền vào quỹ này, số tiền chính phủ nộp vào quỹ cho bạn có thể lên tới 500AUD.
Khi nào được lấy? Lấy ra như thế nào?
Tất nhiên super là tài khoản mang tên cá nhân bạn, nên đến một lúc nào đó bạn có thể được rút quỹ này ra tiêu. Đối với công dân Úc thì đây là khi bạn đã về hưu (và là câu chuyện còn rất xa mà mình không đề cập ở đây), nhưng đối với những người có visa tạm thời tại Úc (không phải PR hay citizen), ví dụ student visa, work visa, thì khi về nước các bạn có quyền làm thủ tục rút quỹ này ra.
Ví dụ tài khoản super của bạn có 5000AUD, khi bạn kết thúc khoá học, hết hạn visa, và đã về nước thì bạn được quyền làm các thủ tục để rút toàn bộ số tiền trên đổi thành tiền mặt. Thủ tục tuỳ từng quỹ, nhưng thường phải có công chứng ID, công chứng visa hết hạn (hoặc các giấy tờ chứng minh visa hết hạn) và giấy tờ chứng minh bạn đã rời khỏi Úc. Các giấy tờ trên gửi đến quỹ super họ sẽ quyết toán quỹ, nộp thuế, và gửi bạn 1 tấm séc mà bạn có thể đem ra ngân hàng đổi thành tiền mặt.
Do đó, thực chất super là khoản tiền của cá nhân bạn nên bạn cần phải quản lý chúng một cách khoa học và hợp lý để tối đa hoá số tiền bạn nhận được khi bạn rút quỹ dưới bất kỳ hình thức nào.
